ماهنامـه پزشک شـهر – دکتر افشین طاهری اعظم، نظر بیماران دکتر طاهری اعظم پس جراحی تعویض مفصل لگن عضو هیـات علمـی دانشگاه: نظر بیماران دکتر طاهری اعظم پس جراحی تعویض مفصل لگن افرادی کـه دررفتگی مادرزادی لگن دارند یـا درون خانواده مشکل لگن دارند یـا درون فرزندانشان بـه مشکلات لگن مشکوک هستند توجه کنند. نظر بیماران دکتر طاهری اعظم پس جراحی تعویض مفصل لگن اولا حتما دانست کـه دررفتگی مادرزادی درون کودکان با روش های دیگری غیر از تعویض مفصل درمان مـی شود و حتی درون بالغین هم همـیشـه این عمل لازم نیست و گاه بـه روش دیگر درمان مـی شود. نظر بیماران دکتر طاهری اعظم پس جراحی تعویض مفصل لگن ولی درون صورت نیـاز بـه تعویض مفصل دررفتگی مادرزادی، این جراحی نیـاز بـه تخصص خاص و تکنیک بالای جراح دارد.
متاسفانـه بـه علت شیوع زیـاد این بیماری درون ایران، تعداد جراحی های تعویض مفصل به منظور دررفتگی مادرزادی درون ایران نسبت بـه دیگر کشورها بسیـار زیـاد است، البته همـین مسئله باعث شده هست متخصصین جراحی لگن درون ایران تبحر خاصی درون این زمـینـه پیدا کنند. هر چند پاتولوژی ناحیـه لگن درون همـه بیماران مبتلا بـه دررفتگی مادرزادی لگن یکسان نیست ولی بطور کلی دررفتگی مادرزادی لگن با مشکلات زیر همراه است:
۱- کاسه لگن (استابولوم) یـا تشکیل نشده یـا بسیـار ناقص است.
۲- قسمت ابتدایی استخوان ران کوچک، و بدشکل هست و ممکن هست پروتزهای معمولی را نپذیرد.
۳- عضلات مفصل لگن کـه برای راه رفتن لازم اند، ضعیف شده اند و باعث لنگش مـی شوند.
۴- ستون فقرات ممکن هست دچار انحنا شده باشد.
۵- زانو مـی تواند دچار انحراف شود.
تاکنون اکثر روش های تعویض مفصل درون بیماران دررفتگی مادرزادی بیشتر بر رفع درد بیمار تمرکز داشته اند و به اصلاح انحرافات زانو و ستون فقرات و همچنین بازسازی کاسه لگن و استخوان ران توجه کافی نداشته اند.
خوشبختانـه با پیشرفت های اخیر درون درک علمـی از پاتولوژی درون رفتگی لگن این امکان فراهم شده هست که درون طی یک عمل جراحی، تمامـی این مشکلات اصلاح شوند و بیمار حداکثر عملکرد ممکن را بدست آورد.
بیماری کـه به دررفتگی مادرزادی مفصل لگن مشـهور است، بـه معنی دررفتگی لگن درون بدو تولد نیست. درون بدو تولد مفصل هنوز دررفته نیست ولی شل بوده، مستعد دررفتن هست و ممکن هست بعد از چند هفته دچار دررفتگی شود و یـا فقط بـه صورت نیمـه دررفته باقی بماند. درون خفیف ترین و شایع ترین شکل این بیماری، مشکل فقط شامل کم عمقی حفره لگن (حفره لگن یـا استابولوم مکانی هست که سر استخوان ران داخل آن قرار مـی گیرد. این حفره حتما عمق کافی داشته باشد که تا استحکام لازم به منظور نگه داشتن سر استخوان ران ایجاد کند) است.
مشکل بزرگ درون مورد این بیماری این هست که بدون انجام معاینات و بررسی های اختصاصی توسط پزشک، معمولا بیماری که تا سنین بالاتر قابل تشخیص نیست. دررفتگی درون ماهای اول زندگی علایم مشخصی ندارد و اغلب والدین با راه افتادن کودک بعد از یکسالگی و بروز لنگش درون او متوجه وجود مشکل مـی شوند، وقتی کـه درمان دیگر راحت نیست و نتایج ایده آلی هم ندارد.
وقتی هم کـه مفصل لگن کودک دچار دررفتگی نمـی شود و به صورت نیمـه دررفته باقی مـی ماند یـا فقط کم عمق است، کودک که تا بزرگسالی کاملا بدون علامت هست و از دهه سوم، چهارم زندگی بـه بعد دچار درد و ناتوانی درون راه رفتن (ناشی از آرتروز) مـی شود. شایع ترین علت آرتروز لگن درون همـه جای دنیـا کم عمقی مفصل لگن است. بیشتر افرادی کـه با نقص درون مفصل لگن متولد مـی شوند دچار نیمـه دررفتگی یـا کم عمقی حرفه لگن هستند و فقط درصد کمـی دررفتگی کامل پیدا مـی کنند.
تشخیص درون زمان تولد
همانقدر کـه اندازه گرفتن قد و وزن کودک هنگام تولد و ماه های بعد مـهم است، معاینـه مفصل لگن هم صددرصد ضروری هست و حتما برای همـه نوزادان و شیرخواران انجام شود. درون کشور ما این کار توسط متخصص اطفال یـا پزشک عمومـی کـه در بدو تولد نوزاد را ویزیت مـی کند انجام مـی شود. متاسفانـه درون کشور ما معاینـه لگن هنوز کاملا فراگیر نشده هست و گاهی کودکان دچار دررفتگی درون بدو تولد شناسایی نمـی شوند و ما شاهد مشکلات آن ها درون سنین بزرگسالی هستیم. بنابراین مـهم هست که والدین بطور اختصاصی از پزشک انجام این معاینات را درخواست کنند. هر نوزاد حتما حداقل دوبار، یکی درون بدو تولد و یکبار هم درون ۶ هفتگی از نظر لگن معاینـه شود و در صورت تشخیص مشکلات لگن و یـا شک بـه آن ها بـه جراح لگن ارجاع شود.
پزشک مـی تواند با معاینـه، دررفتگی کامل و گاه نیمـه دررفتگی را تشخیص دهد ولی کم عمقی حفره لگن ممکن هست با معاینـه تشخیص داده نشود. بـه همـین دلیل درون کشورهای اسکاندیناوی همـه نوزادان علاوه بر معاینـه تحت سونوگرافی هم قرار مـی گیرند. سونوگرافی بـه خوبی مشکلات مفصلی لگن نوزادان را تشخیص مـی دهند. درون انگلستان، فرانسه، آمریکای شمالی و اکثر کشورها از جمله، کشور ما درون همـه نوزادان معاینـه بالینی انجام مـی شود و سونوگرافی فقط درون نوزادانی انجام مـی شود کـه در معاینـه مشکوک بـه دررفتگی لگن باشند یـا یکی از عوامل مستعدکننده را داشته باشند.
چه عواملی نوزاد را مستعد دررفتگی مـی کند؟
یک عامل مستعدکننده، بودن نوزاد هست چون ها ۵ الی ۶ برابر بیشتر از پسرها مستعد دررفتگی مفصل لگن هستند.
بچه های شکم اول هم بیشتر از بچه های بعدی درون خطر ابتلا هستند.
سابقه دررفتگی لگن درون بستگان درجه اول مانند مادر، پدر یـا و برادر نوزاد، احتمال ابتلای وی را ۳۰ که تا ۴۰ برابر افزایش مـی دهد.
وجود بعضی از مشکلات درون دوران جنینی، پزشک را بـه احتمال مشکل مفصل لگن مشکوک مـی کند. مثلا درون نوزادانی کـه در دوران جنینی بـه دلیل کمبود مایع آمنیوتیک تحت فشار بودند، نوزادانی کـه با پا متولد شده اند (زایمان بریج)، نوزادانی کـه با تورتیکولی (کجی گردن) متولد شده اند (۱۲ که تا ۱۵ درصد از این نوزادان همزمان با تورتیکولی دررفتگی لگن هم دارند) و یـا نوزادانی کـه ناهنجاری درون زانو یـا پا دارند، احتمال ابتلا بـه دررفتگی یـا کم عمقی لگن بیشتر است. کودکانی کـه یکی از این عوامل مستعدکننده را دارند حتما علاوه بر معاینـه دقیق بالینی تحت سونوگرافی مفصل لگن هم قرار گیرند.
سونوگرافی درون ۳-۴ ماه اول تولد نوزاد کاربرد دارد اما بعد از آن حتما بررسی لگن توسط رادیوگرافی صورت گیرد. مورد خطرساز مـهمـی کـه متاسفانـه درون کشور ما زیـاد دیده مـی شود، قندان کودکان است. هنوز درون بعضی از نواحی کشور نوزادان را قنداق مـی کنند کـه بیشترین مـیزان دررفتگی لگن درون آن مناطق دیده مـی شود.
یکی از عللی کـه خانواده ها اصرار دارند کودک را قنداق کنند رفع حالت پرانتزی زانوی نوزاد است. این وضعیت یک حالت صددرصد طبیعی درون طی رشد نوزاد انسان هست و درون همـه نوزادان وجود دارد و تا حدود ۲ سالگی بطرف مـی شود. استفاده از قنداق نـه تنـها روند طبیعی نمو زانوی کودک را تغییر مـی دهد، بلکه لگن او را هم مستعد دررفتگی مـی کند.
تشخیص زودتر؛ درمان موفق تر
زمان تشخیص بیماری درون نتیجه درمان تاثیر بسزایی دارد. هرچه مشکل کودک زودتر تشخیص داده شود درمان ساده تر، کم هزینـه تر و موفق تر خواهدبود. درون ماه های اول زندگی، معمولا درمان با کمربندهای طبی انجام مـی شود کـه ران های کودک را درون حالت خم شده و کمـی دور از هم نگه مـی دارد. موفقیت این درمان ساده بیش از ۹۵ درصد است. بعد از ۶ ماهگی این درمان کارساز نیست و باید مفصل کودک زیر بیـهوشی جا انداخته و چندین ماه گچ گیری شود. بعد از ییم سالگی درمان همـیشـه شامل عمل جراحی است. باز هم مدتی حتما لگن کودک درون گچ بماند. درون سنین بعد از ۲ سالگی جراحی پیچیده تر شده گاهی جراح مجبور هست استخوان ران را هم دستکاری کند.
حتی بعد از درمان هم احتمال دررفتگی مجدد وجود دارد. بنابراین، حتی اگر درمان صددرصد موفق بود، باز هم کودک حتما تا سن بلوغ تحت نظر بماند. کودکان با دررفتگی کامل کـه از بدو تولد درمان نمـی شوند و به سن بزرگسالی مـی رسند ممکن هست سالیـان سال لنگش بدون درد داشته باشد ولی کم کم و از دهه سوم بـه بعد ممکن هست درد شروع شود. همچنین دررفتگی لگن، بتدریج مشکلاتی هم درون کمر و زانو ایجاد مـی کند. درمان این بیماران تعویض مفصل لگن است.
نیمـه دررفتگی یـا کم عمقی لگن هم معمولا که تا دهه سوم که تا پنجم بدون علامت هست و بعد از آن با درد افزایش یـابنده ناشی از آرتروز بروز مـی کند. درمان نـهایی این بیماران عمل تعویض مفصل لگن است.
[آنچه کـه باید درباره دررفتگی مادرزادی لگن بدانیم – مجله راگا نظر بیماران دکتر طاهری اعظم پس جراحی تعویض مفصل لگن]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 17 Jul 2018 12:16:00 +0000